Iedereen die wel eens in een team gesport heeft weet dat een nieuw team meestal niet meteen de beste prestaties levert. Naar mate een team zich ontwikkelt wordt de prestatie beter. Maar hoe komt dat? En wat kan een coach doen om te zorgen dat de prestaties sneller beter worden?

We bekijken de teamontwikkeling. Een team doorloopt in haar ontwikkeling een aantal fases. Deze fases moeten netjes na elkaar worden doorlopen. Elke fase leert het team iets nieuws dat meegenomen wordt naar de volgende fase. Er is dus geen short-cut.

Fase 1: Vormfase

Deze fase is het daadwerkelijk vormen van een team. Dit gaat niet alleen over het bij elkaar zoeken van individuen. Het gaat ook om het aftasten van elkaar en het bepalen wie wat gaat doen. Het gaat daarbij meer om de vorm dan de inhoud. Iedereen oriënteert zich op de taak en probeert elkaar uit. In deze fase communiceert iedereen nog beleefd, is de leider actief, de teamleden meegaand en deelt iedereen bezorgdheid over de doelen van het team. In deze fase is het team dus nog niet erg productief.

De coach: Fase 1

De coach kan in deze fase het beste observeren, luisteren en sturen. Zo kan hij/zij in kaart brengen wat er gebeurt binnen het team en het team sturen richting de volgende fase.

Fase 2: Stormfase

Het wordt vanzelf duidelijk wanneer het team de tweede fase heeft bereikt. Deze fase heet niet voor niets de ‘Stormfase’. In deze fase barst de machtsstrijd los en worden er stevige discussies gevoerd. Iedereen is op zoek naar zijn / haar plaats binnen de groep en daar moet soms voor gevochten worden (verbaal alleen natuurlijk!). Deze fase kenmerkt zich door het uiten van kritiek op bestaande ideeën, matige aandacht, vijandigheid en polarisatie. De prestatie valt in deze fase wat terug. Sommige teams stranden in deze fase, omdat er bijvoorbeeld ruzies ontstaan en teamleden als gevolg hiervan stoppen. Het gevolg is dat er daarna weer een nieuw team gevormd moet worden dat weer in de eerste fase zal moeten beginnen. De stormfase is erg belangrijk in de ontwikkeling van een team, maar moet wel op een goede manier worden begeleid.

De coach: Fase 2

In deze fase is het belangrijk om de machtsstrijd niet te vermijden, maar te begeleiden. De coach zal samen met het team grenzen aan de strijd moeten stellen en deze bewaken. Daarnaast is het belangrijk om de verschillende taken en rollen binnen het team met elkaar te bespreken. Zo kun je er op een gestructureerde en positieve manier achter komen wie voor welke rol geschikt is. Gouden regels voor de coach in deze fase zijn zonder oordeel luisteren en bedenken dat er zonder wrijving geen glans kan zijn.

Fase 3: Normfase

Nu de storm is gaan liggen en de rollen binnen het team zijn verdeeld kan het team gaan samenwerken. Daar zijn nog wel een aantal zaken voor nodig. De groep moet normen opstellen en een strategie voor de samenwerking bepalen. Daarnaast worden de gemeenschappelijke teamdoelen bepaald en gedeeld. In deze fase is het team in staat op een constructieve manier met elkaar om te gaan en wordt er draagvlak gecreëerd. Het wij-gevoel neemt in deze fase toe. De prestatie stijgt in deze fase ook, maar komt niet meteen boven het niveau van de eerste fase uit. Het team is er nog niet!

De coach: Fase 3

Tijdens deze fase is het voor de coach belangrijk om het team te begeleiden om de juiste doelen te stellen (en dat is een kunst op zich!) en afspraken vast te leggen. Daarbij kan de coach helpen de leiderschapsrollen binnen het team vast te stellen. De gouden regel in deze fase is het goede gedrag positief bekrachtigen.

Fase 4: Performfase

Dit is de fase waar je als team wilt zijn! In deze fase wordt er effectief gepresteerd, is het team in evenwicht en heeft iedereen plezier. De teamleden zijn gericht op het vormen van besluiten, het oplossen van problemen en het presteren op zich. Alles door middel van gestroomlijnde samenwerking. De prestatie is hier op zijn best.

De coach: Fase 4

Presteren lijkt hier soms vanzelf te gaan, maar dat is natuurlijk niet zo. Voor de coach is de gouden regel dan ook om te blijven prikkelen. Zorg ervoor dat het team genoeg uitgedaagd wordt en nieuwe elementen blijft ontdekken. Daarnaast is het belangrijk dat de coach taken delegeert en de teamverantwoordelijkheid stimuleert. Zo blijft iedereen scherp en actief.

The end?

Wat gebeurt er dan aan het einde van het seizoen? Of als de missie geslaagd is en de doelen bereikt? Sommige teams blijven bij elkaar, maar veel teams moeten dan helaas afscheid nemen van enkele (of meerdere) teamleden. Dit betekent dat er weer een nieuw team gevormd gaat worden dat weer in de Vormfase zal beginnen.

De coach: the end?

Op zo’n moment is het als coach belangrijk om samen met het team even stil te staan bij het resultaat. Een goede, duidelijke en actiegerichte evaluatie is daarbij onmisbaar. Daarnaast is het belangrijk om het team (of wat daar van over is) alvast te prikkelen voor het volgende seizoen.

De volgorde van de fases

Eerder hebben we vastgesteld dat een team de fases in de vastgestelde volgorde moet doorlopen. Toch kan een team best terugvallen naar een eerdere fase. Zeker is in elk geval dat een team pas in de vierde fase (Performfase) kan komen als de Stormfase en de Normfase juist doorlopen zijn.

Hieronder wordt het hele proces nog even schematisch weergegeven.

Wil je hier meer over weten of wil je hulp bij het ontwikkelen van jouw team? Neem dan contact op of reageer onder dit bericht.